Regie: Alejandro Landes | 103 minuten | drama, thriller | Acteurs: Julianne Nicholson, Sofia Buenaventura, Julian Giraldo, Karen Quintero, Laura Castrillón, Deiby Rueda, Paul Cubides, Sneider Castro, Moises Arias, Wilson Salazar, Jorge Román, Valeria Diana Solomonoff
‘Monos’ is een surrealistische thriller die plaatsvindt ergens in het ruige landschap van een land in Zuid-Amerika. Ergens in de onherbergzame bergen houdt een groepje van acht tieners een vrouwelijke Amerikaanse ingenieur (“Doctora”) gegijzeld in opdracht van “de organisatie”. Hun enige contactpersoon komt af en toe langs voor een rudimentaire paramilitaire training of roept hen via de radio op. ‘Monos’ is de codenaam van de groep en kan in het Spaans veel betekenen en op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. De makers geven aan dat ‘monos’ afkomstig is van het Griekse woord voor ‘één’ of ‘alleen’, maar het wordt ook gebruikt om ‘aapjes’ aan te duiden.
De tieners gebruiken allemaal schuilnamen. De leider is Wolf (Julian Giraldo) die toestemming krijgt om een relatie te starten met Lady (Karen Quintero). De androgyne Rambo (Sofia Buenaventura) en de eigengereide Bigfoot (Moises Arias) zijn opvallende leden van de groep. De anderen gebruiken namens als Smurf, Dog, Boom Boom en Swede. De boodschapper van de organisatie heet simpelweg Mensajero, wat boodschapper betekent, en wordt gespeeld door Wilson Salazar. Hij is klein van postuur, maar indrukwekkend gespierd en deelt de lakens uit richting de groep. Interessant is dat Salazar in werkelijkheid lange tijd een commandant was bij rebellengroep FARC en dus uit eigen ervaring kon putten in zijn rol.
In het begin krijgt het tienercommando een melkkoe om voor te zorgen die Shakira heet. Het is een eenzaam bestaan, waarbij de jongeren vechten tegen de verveling in de desolate omgeving. Algauw loopt hun groepsbestaan uit de hand, als de koe per ongeluk het loodje legt, het leiderschap van de groep ter discussie komt te staan en Doctora intussen op manieren zint om te ontsnappen. Waar in de eerste helft van de film de weidsheid, de mist en de ruige rotsen de afstand van de groep tot de bewoonde wereld symboliseert, speelt de tweede helft zich af in een claustrofobische jungle met verraderlijke modder en een snelstromende rivier.
Wat de politieke doelstellingen van de organisatie zijn, waar ze voor strijden en welke regering en overheidsgezag te proberen te ondermijnen, blijft onduidelijk. De film is opgenomen in Colombia, maar laat in het midden waar in Zuid-Amerika het zich afspeelt (al spreken de personages allemaal Spaans, waarmee Brazilië in elk geval afvalt).
De Colombiaanse regisseur Alejandro Landes die tevens meeschreef aan het scenario heeft bewust geen locatie, tijd of politieke stellingname toe willen voegen. Zijn doel was om iets universeels over oorlog te laten zien en wat dat doet met de jeugd van een land. Het abstracte maakt ‘Monos’ deels ook ongrijpbaar en – ondanks de relatief korte speelduur – een lange zit. Het tempo ligt laag en veel scènes zijn bewust onscherp of in extreme close-up gefilmd. Het effect om de vervreemding en ontmenselijking van de leden van de groep in beeld te brengen, wordt wel heel erg benadrukt. De makers lijken soms te vergeten dat het publiek ook nog een reden nodig heeft om een connectie met de personages te maken en de film te kunnen waarderen.
De film doet regelmatig – en niet geheel toevallig volgens regisseur Landes – aan ‘Lord of the Flies’ denken, dat jongeren in een min of meer overeenkomstige situatie plaatst. Ook zijn er hier en daar vleugjes van bijvoorbeeld ‘Apocalypse Now’ te proeven. Zeker in een memorabele scène waarbij dierenliefhebbers maar beter even de andere kant op kunnen kijken.
Er wordt optimaal gebruik gemaakt van de verbluffende landschappen en het is hier dat het camerawerk van de Nederlander Jasper Wolf het meest tot zijn recht komt. De minimale muziek werd gecomponeerd door Mica Levi, die eerder indruk maakte met haar dissonante klanken in ‘Jackie’ (2016).
Sommige van de tieners die de belangrijkste rollen vertolken, stonden nooit eerder voor de camera. Hoewel hun karakters veelal ruw geschetst worden en niet of nauwelijks psychologisch uitgediept, maken ze toch indruk. Julianne Nicholson zet als Doctora zet complex personage neer, gedreven door overlevingsinstinct in een fysiek uitdagende rol.
‘Monos’ is een film met een aantal interessante scènes en observaties, maar voegt verder weinig originaliteit toe. De ervaren filmhuisbezoeker zal de film zeker kunnen waarderen, wat ook wel blijkt uit de lof en prijzen die ‘Monos’ verzamelde op diverse buitenlandse filmfestivals. Het is tevens de Colombiaanse inzending voor de Oscar voor beste buitenlandse film.
Hans Geurts
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 5 september 2019
DVD- en blu-ray-release: 9 januari 2020
Tags: 3.5 sterren, drama, filmrecensent | Hans Geurts, Nederlands Film Festival 2019, thriller, World Cinema Amsterdam 2019
