WikiLeaks-oprichter Julian Assange op weg naar vrijlating na deal met het Amerikaanse gerecht (2024)

In 2010 publiceerde de klokkenluiderswebsite WikiLeaks honderdduizenden documenten van Amerikaanse diplomatieke en militaire missies over de hele wereld. Meest in het oog springend waren de publicaties over de militaire operaties in Irak en Afghanistan. Die brachten soms onfrisse praktijken aan het licht. Op videobeelden was bijvoorbeeld te zien hoe Amerikaanse militairen ongewapende Iraakse burgers onder vuur namen.

Het ging allemaal om vertrouwelijke - en dus geheime - documenten. De Verenigde Staten waren woest: WikiLeaks bracht met de publicatie het leven van Amerikaanse informanten in gevaar, klonk het. Volgens de VS ging het om het ergste lek van vertrouwelijke diplomatieke en militaire gegevens in de geschiedenis van het land.

Het openbaar maken van vertrouwelijke gegevens is een zwaar misdrijf in de VS. Het Amerikaanse gerecht vervolgde Julian Assange, de Australische oprichter van WikiLeaks, voor 18 aanklachten, waaronder spionage en samenzwering. Assange riskeerde tot 175 jaar cel als hij opgepakt en uitgeleverd zou worden.

Assange had op dat moment al geen vaste verblijfplaats meer, om te vermijden dat hij in handen zou vallen van Amerikaanse veiligheidsdiensten. Vanaf 2012 hield Assange zich schuil in de ambassade van Ecuador in het Verenigd Koninkrijk. Ecuador had hem asiel verleend.

In 2019 trok Ecuador die asielstatus in. Assange werd opgepakt en overgebracht naar de streng beveiligde gevangenis van Belmarsh. Daar zat hij tot gisteren vast.

"Julian Assange is vrij", zo maakte WikiLeaks vannacht bekend op X (vroeger Twitter). "Hij verliet de gevangenis van Belmarsh in de ochtend van 24 juni, nadat hij daar 1.901 dagen heeft doorgebracht. Hij is op borgtocht vrijgelaten door het Hooggerechtshof in Londen en werd in de loop van de namiddag overgedragen op de luchthaven van Stansted (bij Londen, red), waar hij op een vliegtuig richting Australië stapte en vertrok."

Er is een deal gesloten met het gerecht in de Verenigde Staten, zo blijkt uit Amerikaanse gerechtelijke documenten die de persagentschappen Reuters en AP konden inkijken. Daarin pleit Assange schuldig aan een schending van het Amerikaanse spionagerecht. Hij wordt daarvoor veroordeeld tot 62 maanden cel, maar die moet hij niet meer uitzitten.

De deal moet nog formeel worden bekrachtigd. Assange werd eerder vandaag overgevlogen naar de Noordelijke Marianen, een afgelegen eilandengroep in in de Stille Oceaan en Amerikaans grondgebied. Daar is hij rond 22.30 uur onze tijd geland.

Hij verschijnt er later voor een rechtbank, waar de deal zal worden bekrachtigd. Als dat gebeurt, komt Assange allicht per direct vrij. De Noordelijke Marianen liggen op ongeveer 5 uur vliegen van Australië. Vermoedelijk zal hij na zijn officiële vrijlating doorvliegen naar zijn thuisland.

"Dit is het resultaat van een wereldwijde campagne die uitging van grassroots-bewegingen, strijders voor de persvrijheid, wetgevers en leiders uit het hele politieke spectrum, tot aan de Verenigde Naties. Dit creëerde de ruimte voor een lange periode van onderhandelingen met het Amerikaanse gerecht", schrijft WikiLeaks.

"Na meer dan 5 jaar in een cel van 2 op 3 meter, 23 uur per dag in isolatie, zal Julian Assange snel weer herenigd zijn met zijn vrouw Stella en hun kinderen, die hun vader alleen maar van achter de tralies kennen." Julian trouwde in 2022 in de gevangenis met Stella Moris, die eerder deel uitmaakte van zijn juridische team. Assange en zijn vrouw hebben 2 zonen, geboren in 2017 en 2019, in de periode dat hij nog op de ambassade van Ecuador verbleef.

"WikiLeaks publiceerde baanbrekende verhalen over corruptie bij de overheid en mensenrechtenschendingen, waarbij de machtigen verantwoordelijk werden gehouden voor hun daden. Als hoofdredacteur betaalde Julian zwaar voor deze principes en voor het recht van het volk om op de hoogte te zijn."

"Terwijl hij terugkeert naar Australië, bedanken we iedereen die ons heeft gesteund, voor ons heeft gevochten en zich volledig heeft ingezet in de strijd voor zijn vrijheid."

Bekijk: "Als jullie dit zien, betekent dat dat hij vrij is": in een vooraf opgenomen video kijken Assanges vrouw Julia en WikiLeaks-hoofdredacteur Kristinn Hrafnsson uit naar de vrijlating

In al die jaren dat Julian Assange in het Verenigd Koninkrijk verbleef na de vervolging door de VS werden allerlei procedures gevoerd om te verhinderen dat hij werd opgepakt en later werd uitgeleverd aan de Verenigde Staten. Het asiel en het verblijf in de ambassade van Ecuador, van 2012 tot 2019, maakte daar deel van uit.

Het Verenigd Koninkrijk had Assange in 2019 dan wel opgepakt en zijn uitlevering goedgekeurd, maar er volgden telkens allerlei juridische uitspraken waardoor die er niet van kwam. In 2021 bijvoorbeeld verwierp een Britse rechter zijn uitlevering omdat Assange met psychische problemen kampte.

In maart beslisten 2 Britse rechters dat hij niet kon worden uitgeleverd als de VS niet bepaalde garanties konden geven over wat er hem zou gebeuren. En in mei besliste het Britse Hooggerechtshof dat Assange in beroep mocht gaan tegen zijn uitlevering, omdat de garanties van de VS waren uitgebleven.